Ποιός ο ρόλος του εκπαιδευτή ενηλίκων;
Ο εκπαιδευτής ενηλίκων διαδραματίζει έναν σημαντικό ρόλο μέσα στις μεταβαλλόμενες κοινωνικές συνθήκες, με τη ραγδαία ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών, την ταχεία παραγωγή και διάδοση της γνώσης. Λειτουργεί σαν διαμεσολαβητής ανάμεσα στο ενήλικο άτομο και το αντικείμενο της μάθησης αυτού.
Πιο συγκεκριμένα ανάμεσα στις απαραίτητες δεξιότητες και τα προσόντα που πρέπει να διαθέτει ο εκπαιδευτής ενηλίκων βρίσκονται οι επικοινωνιακές δεξιότητες, η διαχείριση της τάξης, ο συντονισμός της εκπαιδευτικής διαδικασίας, η διαχείριση κρίσιμων καταστάσεων, ο σεβασμός προς τη διαφορετικότητα, η ευελιξία και η προσαρμοστικότητα, η παροχή κινήτρων και η χρήση παραδειγμάτων κατά τη διδασκαλία.
Οφείλει να κατανοεί τη γλώσσα του σώματος για να επικοινωνεί ουσιαστικά με τον εκπαιδευόμενο. Πολλές φορές θα χρειαστεί να δείξει κατανόηση για την κούραση που ενδεχομένως να νιώθουν οι ενήλικες, δεδομένου ότι στην πλειοψηφία τους συμμετέχουν σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες μετά την εργασία τους ή εν ώρα εργασίας και να βρίσκει τεχνικές κινητοποίησης του ενδιαφέροντός τους. Οι παραπάνω δεξιότητες αναγνωρίζονται στη διεθνή βιβλιογραφία από τους ευρωπαίους μελετητές Jarvis, Rogers, Brookfield, Knowles, Freire και Shor, οι οποίοι έχουν ασχοληθεί διεξοδικά με την κατηγοριοποίηση των απαιτούμενων προσόντων και δεξιοτήτων των εκπαιδευτών ενηλίκων σε θεωρητικό επίπεδο. Συχνά καλείται να δείξει ευελιξία και προσαρμοστικότητα σε μια αίθουσα που υπάρχει ετερογένεια, καθώς το άτομο ή οι ομάδες έχουν διαφορετικές απαιτήσεις και προσδοκίες. Ο εκπαιδευτής θα πρέπει να προσαρμόζεται και να αντιλαμβάνεται τις μαθησιακές ανάγκες των εκπαιδευομένων να είναι πολύ καλός ακροατής.
Πώς εξελίσσεται ένας εκπαιδευτής;
Χωρίς αμφισβήτηση πρωταρχικό στοιχείο είναι η γνώση του αντικειμένου διδασκαλίας και η απαραίτητη (τεχνική) κατάρτιση του εκπαιδευτή. Είναι όμως αυτό αρκετό; Μπορεί να καλύψει όλες τις προαναφερθείσες απαιτήσεις; Και τελικά τί είναι αυτό που κάνει έναν εκπαιδευτή «επαγγελματία»;
Σύμφωνα με τον Houle (1980) ένα από τα στοιχεία εκείνα που πρέπει να χαρακτηρίζουν ένα άτομο για να θεωρηθεί επαγγελματίας θα πρέπει να έχει κατανοήσει την εξελισσόμενη φύση του επαγγέλματος και να γνωρίζει τις σχετικές νέες εξελίξεις που αφορούν τον επαγγελματικό του κλάδο. Έτσι ο εκπαιδευτής με τη σειρά του οφείλει να συνειδητοποιήσει την προσωπική αλλά και την επαγγελματική του ταυτότητα, μέσω της επαγγελματικής ανάπτυξης.
Πώς θα φέρει τους ενηλίκους σε επαφή με τη γνώση, πώς θα σχεδιάσει, θα οργανώσει, θα συντονίσει και θα αξιολογήσει τα προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης; Πώς θα εξελίσσεται και πώς θα λειτουργεί απέναντι στον ανταγωνισμό; Πώς θα επικαιροποιήσει και θα ενεργοποιήσει την ενεργό συμμετοχή και την θετική επικοινωνία μεταξύ των εκπαιδευόμενων. Ποιές ελκυστικότερες τεχνικές υπάρχουν και πώς να τις εφαρμόσει;
Η δια βίου μάθηση είναι η απάντηση, είναι ο τρόπος να μην χάνεις τις εξελίξεις.
Τί κάνουν οι εκπαιδευτές για την προσωπική τους δια βίου μάθηση;
H δια βίου εκπαίδευση ορίζεται ως «Κάθε μαθησιακή δραστηριότητα η οποία αναλαμβάνεται καθ΄όλη τη διάρκεια της ζωής με σκοπό τη βελτίωση των γνώσεων, των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων, στο πλαίσιο μιας προσωπικής και κοινωνικής θεώρησης μιας οπτικής που σχετίζεται με την απασχόληση» (European Commission, 2001).
Η δια βίου εκπαίδευση και η ενημέρωση για τις εξελίξεις στον κλάδο των επαγγελμάτων που επιθυμεί κάποιος τον οδηγούν πιο σίγουρα και σταθερά στην πραγματοποίηση των επιλογών του.
Πέρα από τη συμβολή της στην επαγγελματική εξέλιξη του ατόμου, η δια βίου μάθηση συμβάλλει και στους υπόλοιπους ρόλους του ατόμου, όπως τους προσωπικούς και οικογενειακούς. Ας σταθούμε στα δυο πιο μεγάλα πλεονεκτήματα.
- Προσαρμοστικότητα στην αγορά εργασίας και στη ζωή
Το επάγγελμα του εκπαιδευτή ενηλίκων σίγουρα δεν ανήκει στα επαγγέλματα που απαιτούν μια σχετικά στατική γνώση. Η συμμετοχή σε σεμινάρια και εκπαιδεύσεις δεν υπηρετούν το σκοπό μιας στεγνής εξειδίκευσης, αλλά λειτουργούν με τέτοιο τρόπο που ο επαγγελματίας εκπαιδευτής αποκτά μια ευρύτερη οπτική και με την χρήση των εκπαιδευτικών εμπειριών μπορεί και διαμορφώνει νέες ιδέες και καινοτομίες. Η δια βίου εκπαίδευση και η συνεχής αυτοβελτίωση προσφέρουν περισσότερες επιλογές και προσαρμοστικότητα. - Αυτογνωσία, αυτοπραγμάτωση
Μπορεί να μη μας απασχολεί συνέχεια, αλλά υπάρχουν πράγματα που θα θέλαμε να κάνουμε. Είναι μια λίστα πραγμάτων που μας χαρίζουν νέες γνώσεις για νέα πράγματα και εξελίξεις. Η δια βίου μάθηση και η εκπαίδευση οδηγεί τα βήματά μας στο μονοπάτι προς την αυτοβελτίωση. Ανοίγει τους ορίζοντές μας, μας δείχνει τα προσωπικά μας όρια και πώς να τα ξεπεράσουμε, αν το θέλουμε. Η αίσθηση ικανοποίησης που λαμβάνουμε όταν μαθαίνουμε, τονώνει την αυτοπεποίθησή μας και μας δίνει το κίνητρο να συνεχίσουμε να ανακαλύπτουμε τον εαυτό μας και τις δυνατότητές του.
Πώς η PPP Learn συμβάλλει στην συνεχιζόμενη προσωπική κατάρτιση του επαγγελματία εκπαιδευτή ενηλίκων;
Η πρόταση της PPP Learn είναι πολύ συγκεκριμένη και απαντά στις εξελίξεις με καινοτομίες. Ανέπτυξε την Ακαδημία “Trainer’s Academy” πού είναι το μόνο πολυεπίπεδο πρόγραμμα για τον κλάδο των υπηρεσιών και των προϊόντων εκπαίδευσης και επαγγελματικής ανάπτυξης. Το πρόγραμμα αναπτύσσει τις απαραίτητες ικανότητες μέσα από ένα σύστημα που ακολουθεί ο εκπαιδευτής σε όλη την επαγγελματική του καριέρα. Ακολουθείται μια συστημική προσέγγιση και έχει αναπτυχθεί σε τρία επίπεδα εξέλιξης του επαγγελματικού ρόλου του εκπαιδευτή. Κάθε επίπεδο χαρακτηρίζεται από ικανότητες με αυξανόμενο επίπεδο πολυπλοκότητας:
- ΦΑΣΗ 1 : Effectiveness -> Result Oriented
- ΦΑΣΗ 2 : Efficiency -> Process Oriented
- ΦΑΣΗ 3 : Excellence -> People Oriented
High energy training
Ας ασχοληθούμε με την ΦΑΣΗ 3 : Excellence People Oriented δηλαδή το Advanced – Προχωρημένο πρόγραμμα για τους εκπαιδευτές!
Το πρόγραμμα είναι βασισμένο στο High Energy Training (HET) όπου περιλαμβάνει εκπαίδευση, μεθοδολογία, εργαλεία και field applications. Στόχος τους είναι η ανάπτυξη των απαραίτητων γνώσεων και δεξιοτήτων για την δημιουργία μιας δυνατής φυσικής παρουσίας του εκπαιδευτή. Με αυτό τον τρόπο εμπνέει στους άλλους εμπιστοσύνη και στον ίδιο αυτοπεποίθηση και αυτοκυριαρχία, έτσι ώστε να μπορεί να διαχειριστεί αδιόρατα την δυναμική της ομάδας!
Είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε να αυξήσει το ρεπερτόριο των εκπαιδευτών, τόσο των έμπειρων όσο των άπειρων αλλά εκπαιδευμένων. Σε όλους θα δοθεί η ευκαιρία να δοκιμάσουν και να πειραματιστούν σε μία ευρεία γκάμα πρακτικών. Οι πρακτικές αυτές αφορούν την διαχείριση της αρνητικής ενέργειας, της αλλαγής στάσης των συμμετεχόντων και την δημιουργία θετικής ενέργειας. Το αποτέλεσμα είναι να προκαλέσουν περισσότερο ενδιαφέρον, ενθουσιασμό, διασκέδαση και να έχουν καλύτερη αποτελεσματικότητα. Οι εκπαιδευτές σε αυτή την τρίτη φάση μαθαίνουν να χρησιμοποιούν ανθρωποκεντρικές τεχνικές όπως Storytelling, Games in training, Movies in training, Creative Role Play, Active Reviewing, Theater based learning.
Όλες οι προαναφερθείσες τεχνικές του εργαστηρίου μπορούν να εφαρμοστούν σε μια μεγάλη ποικιλία περιβαλλόντων εκπαίδευσης. Είναι δυνατόν να εμψυχώσουν ανθρώπους σε κάθε είδους συναντήσεις. Σε οποιαδήποτε σειρά γεγονότων, που συνθέτουν ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα πάντα υπάρχει, μέσα στον ορίζοντα των εκπαιδευτικών στόχων, χώρος για περισσότερο ενδιαφέρον, συμμετοχή, ενθουσιασμό, διασκέδαση και αποτελεσματικότητα.
——————————————————————————————————————————————————————————————————-
Βιβλιογραφία:
Houle, C. (1980). Continuing learning in the professions. (reviewed by Stanley, K.) Son Franclsco: Jossey-Bass Publlshers.
European Commission (2001). Making a European Area of Lifelong Learning a Reality. Communication from the Commission. Brussels, 21.01.2001, COM (2001) 678.
