Η μοντέρνα τάξη
Η παγκόσμια πανδημία που πλήττει τον πλανήτη έφερε τα πάνω κάτω στον τρόπο που συντελείται η εκπαίδευση. Πολύ γρήγορα αλλά και απότομα συνειδητοποιήσαμε κάτι που από τις αρχές του 21ου αιώνα συντελείται αργά και σταθερά.
Συνειδητοποιήσαμε ότι έχει περάσει η εποχή που η μάθηση σήμαινε εξειδίκευση σε βάθος. Η τελευταία δεκαετία εισήγαγε πληθώρα νέων τεχνολογιών και μεθοδολογιών στις εργαλειοθήκες μας, χάρη στην εισαγωγή των οποίων έληξε ο χρόνος της εξειδίκευσης.
Σήμερα, τα πάντα στη μάθηση είναι συνδυασμός πραγμάτων. Οι εμπειρίες μάθησης δεν είναι πλέον αυτόνομες. Η τυπική μάθηση περιλαμβάνει τώρα συναντήσεις με φυσική παρουσία που συνοδεύονται από υποστηρικτικές ενότητες αυτοδιδασκαλίας e-learning και ζωντανές συνεδρίες σε εικονικές αίθουσες εκπαίδευσης. Και μην ξεχνάτε: αυτές οι συνδυασμένες εμπειρίες μάθησης περιλαμβάνουν επίσης μορφές άτυπης μάθησης.
Δεν υπάρχει πλέον ένα είδος μάθησης που να παραμένει αυτοτελές από την αρχή μέχρι την ολοκλήρωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Η μάθηση δεν συντελείται πια ως μια εκδήλωση που λαμβάνει χώρα σε συγκεκριμένο χώρο και χρόνο. Αντίθετα, η εκπαίδευση συντελείται ως process, δηλαδή ως μια σειρά από παρεμβάσεις με διαφορετική μέθοδο και εναλλασόμενα μέσα, όπου κάθε εκπαιδευτική παρέμβαση διασυνδέεται με τις υπόλοιπες. Για παράδειγμα, η εισαγωγή σε ένα θέμα μπορεί να πραγματοποιηθεί σε μια εικονική τάξη, η εκπαίδευση να συνεχιστεί με αυτό-καθοδηγούμενη ηλεκτρονική μάθηση και τέλος, να ακολουθήσει εκπαίδευση με παρουσία σε φυσική αίθουσα, για την ενδυνάμωση των γνώσεων. Όπως είναι φυσικό, η εξέλιξη που έχει πραγματοποιήθει στη μάθηση δεν έχει αλλάξει μόνο την εμπειρία μάθησης για τους μαθητές, αλλά και για εμάς τους εκπαιδευτές που παρέχουμε την μάθηση.
Ήρθε η ώρα να ξανασκεφτούμε τον ρόλο μας
Όλα τα παραπάνω καταδεικνύουν ότι η στενή επαγγελματική εξειδίκευση δεν είναι πλέον μια κατάλληλη επιλογή. Αντί αυτού, ακολουθώντας την κατεύθυνση της μάθησης που σκιαγραφήθηκε, κάθε εκπαιδευτής οφείλει να διευρύνει οριζόντια την προσέγγιση του σε εκπαιδευτικά θέματα ώστε να παραμείνει ενημερωμένος. Για να το πετύχετε αυτό θα πρέπει να είστε σε θέση να επιμελείστε περιεχόμενο, να συμμετέχετε σε κοινότητες εκμάθησης και να μαθαίνετε πως να δημιουργείτε περιεχόμενο χρησιμοποιώντας τις νέες τεχνολογίες επιμόρφωσης. Τόσο εκείνοι που μας αναθέτουν εκπαιδευτικό έργο όσο και οι μαθητές μας, αναμένουν από εμάς να αξιοποιήσουμε νέες τεχνικές και τεχνολογίες, έτσι ώστε να δημιουργήσουμε μαθησιακές εμπειρίες που να είναι εξατομικευμένες και μοναδικές.
Αυτή η συνεχιζόμενη εξέλιξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας που στο παρελθόν συνέβαινε μόνο στα όρια της αίθουσας τώρα μπορεί να συμβαίνει οπουδήποτε και οποτεδήποτε. Σήμερα, η εκπαίδευση εξελίσσεται σε μια άναρχη και χαοτική διαδικασία. Η εικονικότητα των ψηφιακών μέσων έχει ανοίξει ανεπιστρεπτί την πόρτα για μάθηση που μπορεί να πραγματοποιείται παντού, με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, σχεδόν οποιαδήποτε στιγμή. Ακόμα και έμπειροι επαγγελματίες του Learning & Development δυσκολεύονται να ορίσουν τα διαφορετικά κομμάτια ενός προγράμματος μεικτής μάθησης (blended learning). Εφόσον υποτίθεται ότι είμαστε ειδικοί σε όλες τις πτυχές της μοντέρνας μάθησης, αυτό μάλλον αποτελεί ένα προφανές πρόβλημα.
Τόσο εκείνοι που μας αναθέτουν εκπαιδευτικό έργο όσο και οι μαθητές μας αναμένουν από εμάς να αξιοποιήσουμε νέες τεχνικές και τεχνολογίες, έτσι ώστε να δημιουργήσουμε μαθησιακές εμπειρίες που να είναι εξατομικευμένες και μοναδικές.
Σίγουρα δεν είναι η δουλειά που φανταστήκατε ότι θα κάνατε έτσι;
Ο αρχιτέκτονας μαθησιακής εμπειρίας: Ένα νέο επάγγελμα
Ως επαγγελματίες κατάρτισης σήμερα, κατέχουμε όλους τους παραδοσιακούς ρόλους μάθησης συμπεριλαμβανομένου του προγραμματιστή, του facilitator και του σχεδιαστή. Αν το συνδυάσουμε αυτό με την προσδοκία ότι είμαστε επίσης παραγωγοί, συντονιστές, επιμελητές και υποστηρικτές των μαθητών, τότε καθίσταται σαφές ότι οι δουλειές μας δεν είναι μόνο σημαντικές, αλλά και περίπλοκες.
Η υπέρτατη ευθύνη μας είναι να παρέχουμε το σωστό περιεχόμενο, στο σωστό κοινό, την κατάλληλη στιγμή. Δεδομένου ότι πολλοί από εμάς ήρθαμε στην εκπαίδευση μέσω άλλων επαγγελμάτων, αυτό είναι ένα ηράκλειο καθήκον.
Η υπέρτατη ευθύνη μας είναι να παρέχουμε το σωστό περιεχόμενο, στο σωστό κοινό, την κατάλληλη στιγμή
Υπό το φως αυτών των ρόλων προτείνω, υιοθετώ και υποστηρίζω έναν νέο τίτλο για την καλύτερη εκπροσώπηση του επαγγελματία που είναι υπεύθυνος για τη μάθηση στο χώρο εργασίας: «Αρχιτέκτονας Μαθησιακής Εμπειρίας» (Learning Experience Architect).
Άκουσα για πρώτη φορά αυτόν τον όρο σε μια ανάρτηση ιστολογίου από την Joyce Seitzinger, και πραγματικά μου έκανε εντύπωση, με άγγιξε. Οι αρχιτέκτονες μαθησιακής εμπειρίας βελτιώνουν συνεχώς τη μαθησιακή εμπειρία μέσω του σχεδιασμού και της εφαρμογής. Εξισορροπούν ταυτόχρονα τις απαιτήσεις της επιχείρησης με τις σύγχρονες ανάγκες των εκπαιδευόμενων.
Ενώ η χρήση ενός νέου τίτλου δεν δείχνει αυτόματα όλες τις δεξιότητες που απαιτούνται για να είναι επιτυχής, παρόλα αυτά είναι ένα σημαντικό πρώτο βήμα.
Οι ανάγκες του ρόλου
Ρεαλιστικά, δεν μπορούμε να είμαστε ειδικοί σε όλα. Αντί αυτού, χρειαζόμαστε δύο πράγματα:
- Πρώτον, πρέπει να έχουμε πρόσβαση στη γνώση που θα μας επιτρέψει να αισθανθούμε ικανοί ενώ συζητάμε τις επιλογές που έχουμε στη διάθεσή μας.
- Δεύτερον, χρειαζόμαστε ευκαιρίες για να εξασκήσουμε τις δεξιότητες που μπορεί να έχουμε για να τις χρησιμοποιήσουμε ανά πάσα στιγμή.
Αυτές οι δύο ανάγκες απαιτούν από εμάς να προσδιορίσουμε τις προσωπικές μας μαθησιακές διαδρομές. Θα πρέπει να σχεδιάσουμε την προσωπική μας πορεία μάθησης. Αυτός ο σχεδιασμός απαιτεί την ίδια σχεδιαστική προσέγγιση με τον σχεδιασμό εκστρατειών μάθησης για τους πελάτες μας. Θα πρέπει να δημιουργήσουμε ένα προσωπικό δίκτυο μάθησης που θα μας βοηθήσει να πλοηγηθούμε στη προσπάθεια της επαγγελματικής μας ανάπτυξης, καθώς είναι πιθανό ότι δεν θα είναι όλοι οι πόροι που χρειαζόμαστε διαθέσιμοι στην επιχείρησή μας.
Θα πρέπει να δημιουργήσουμε ένα προσωπικό δίκτυο μάθησης για την επαγγελματική μας ανάπτυξη
Νέος ρόλος, νέες γνώσεις και δεξιότητες
Ο σημερινός επαγγελματίας κατάρτισης είναι σχεδιαστής, προγραμματιστής, διευκολυντής (facilitator) και πολλά άλλα. Τελικά, είναι δική μας δουλειά να παρέχουμε το σωστό περιεχόμενο στο σωστό κοινό τη σωστή στιγμή, ως αρχιτέκτονες μαθησιακής εμπειρίας. Θα χρειαστεί όμως να αναπτύξουμε ικανότητες σε μερικούς νέους τομείς προκειμένου να οικοδομήσουμε το ρόλο του αρχιτέκτονα της μαθησιακής εμπειρίας και να αποκτήσουμε αξιοπιστία ως ειδικοί στη σύγχρονη μάθηση:
- Δεξιότητες συμβούλου βελτίωσης της απόδοσης: Θα πρέπει να εξισορροπήσουμε τις απαιτήσεις της επιχείρησης με τις ανάγκες των μαθητών μας. Κάτι τέτοιο μας δίνει τη δυνατότητα να γίνουμε αξιόλογοι σύμβουλοι επιχειρήσεων που μπορούν να αντιμετωπίσουν σημαντικά ζητήματα όπως η απόδοση επένδυσης, η μέτρηση και η αξιολόγηση, ο σχεδιασμός έργων και ικανοποίηση οργανωτικών αναγκών.
- Δεξιότητες χρήσης τεχνολογιών και τεχνικών επιμόρφωσης: Δεν είναι καθόλου εύκολο να προσδιορίσουμε εάν τεχνικές όπως οι προσομοιώσεις ή η κοινωνική συνεργασία των μαθητών εκτός μαθήματος (social Learning) θα φέρουν αποτέλεσμα στο ακροατήριό μας. Ίσως, αυτός ο προσδιορισμός να είναι μια πρόκληση ακόμη και για έμπειρους επαγγελματίες μάθησης. Είναι σύνηθες να εφαρμόζονται με ασυνέπεια νέες τεχνικές όπως το gamification και, μετά, να απορρίπτονται για τον επόμενο «μεγάλο στόχο». Θα πρέπει να γνωρίζουμε άπταιστα τη γλώσσα της σύγχρονης μάθησης για να είμαστε επιτυχημένοι.
- Δεξιότητες συνεργασίας μέσα από ψηφιακά μέσα: Οι σημερινοί μαθητές είναι πιο συνδεδεμένοι και «ενεργοί» από ποτέ μέσω των κοινωνικών μέσων και των κινητών συσκευών τους. Αξιοποιώντας αυτή τη συνθήκη πρέπει να εφαρμόσουμε στρατηγικά τη συνεργασία στα προγράμματα μεικτής ή υβριδικής μάθησης. Η χρησιμότητα εισαγωγής τέτοιων εκπαιδευτικών λειτουργιών θα εκτιμηθεί από τους μαθητές. Μια καλή αρχή είναι η σύνδεση μας με άλλους εκπαιδευτές και συμμετέχοντας σε κοινότητες πρακτικής και η ενεργή συμμετοχή μας στο προσωπικό μας δίκτυο εκμάθησης. Το να βυθιστούμε σε συνεργατικές εμπειρίες θα μας βοηθήσει να κάνουμε έξυπνες και επίκαιρες προτάσεις στους μαθητές μας.
- Δεξιότητες έρευνας και παρακολούθησης των τάσεων της τεχνολογίας επιμόρφωσης: Όταν πρόκειται για νέες τάσεις μάθησης, το να ξέρουμε τι υπάρχει «τώρα» είναι μόλις η μισή αρχή. Αν ξέρουμε «τι ακολουθεί», θα μας καθιερώσει ως συνεργάτη ή στέλεχος της επιχείρησης. Έτσι θα εξασφαλίσουμε ότι το αντικείμενο της εργασίας και η μάθηση δεν θα είναι ποτέ ξένα μεταξύ τους.
Προσωπικό δίκτυο μάθησης
Για να μπορέσουμε να ανανεώσουμε τις παραπάνω γνώσεις και δεξιότητες και να ακολουθούμε τις τάσεις εξελισσόμενοι, θα πρέπει να εξασφαλίσουμε μια συνεχή ροή πληροφοριών συνδεόμενοι με αξιόπιστες πηγές. Για αυτό δημιουργούμε και συντηρούμε ένα προσωπικό δίκτυο μάθησης, σε τρία στάδια:
- Δημιουργήστε το προσωπικό σας δίκτυο εκμάθησης
- Συνδεθείτε με πηγές, ενώσεις, sites, learning hubs, ειδικούς επαγγελματίες της μάθησης αντλώντας γνώσεις και δεξιότητες σε ένα ευρύ πεδίο θεμάτων μάθησης που στηρίζουν την επαγγελματική σας ανάπτυξη.
- Επιμεληθείτε το περιεχόμενό σας για δική σας χρήση
- Εξετάζετε με επιμέλεια τις πληροφορίες για κάθε πεδίο μάθησης. Μόλις έχετε μια λίστα με στοιχεία περιεχομένου που φαίνονται συναφή, ελέγξτε τα σε βάθος. Μετά καταγράψτε σημειώσεις για το τι κάνει αυτά τα στοιχεία σημαντικά για την εργασία σας και την προσωπική σας ανάπτυξη.
- Καθώς συλλέγετε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με κάθε θέμα, θα αρχίσετε να δημιουργείτε μια αφήγηση σχετικά με το θέμα. Έτσι, θα προσδιορίζετε τους παρόχους περιεχομένου που συντονίζονται με τις ανάγκες σας. Για παράδειγμα, όταν έχετε ανάγκη να δημιουργήσετε ή να συζητήσετε τη μικρομάθηση, θα έχετε στη διάθεσή σας αξιόπιστους πόρους.
- Μοιραστείτε τις επιλεγμένες πληροφορίες σας
- Η σύγχρονη μάθηση στο χώρο εργασίας αφορά στη συνεργασία και στην κοινή χρήση. Ξεκινήστε να συνδέετε όλες τις κουκκίδες συλλέγοντας διαφορετικό περιεχόμενο, στη συνέχεια το οργανώστε το και γράψτε προσεκτικά προσωπικά σχόλια σχετικά με την αξία των μεμονωμένων κομματιών.
- Έτσι μπορείτε να κάνετε τον εαυτό σας μέρος του προσωπικού δικτύου μάθησης κάποιου άλλου. Συγκεντρώστε τις επιμελημένες πληροφορίες σας και μοιραστείτε τις τόσο με την εσωτερική σας ομάδα εκπαίδευσης όσο και με άλλους επαγγελματίες.
Θεωρήστε μας ως μια από τις πηγές σας
Η PPP Learn πιστή στο ραντεβού της θα σας παρέχει από το δικό της προσωπικό δίκτυο, νέες γνώσεις, πληροφορίες, ιδέες και ευκαιρίες για ανάπτυξη δεξιοτήτων με εξειδικευμένα άρθρα στο Blog της και με ανοιχτά webinars. Μείνετε συντονισμένοι στη συχνότητά μας για να μαθαίνετε τις τελευταίες εξελίξεις και εφαρμογές των τεχνολογιών εξ αποστάσεων εκπαίδευσης (e-learning).
Ο Δημήτρης Βιντζηλαίος είναι Learning Experience Architect στην εταιρεία PPP Learn.
Συμμετέχει στην ομάδα εκπαιδευτικού ψηφιακού μετασχηματισμού της BMW South East Europe.
