Όταν ρωτάω στα εργαστήρια μου “ποιος είναι ο σκοπός της εταιρείας;” η πιο συνηθισμένη απάντηση που παίρνω αλλά και ταυτόχρονα η πιο λανθασμένη είναι ” το κέρδος”.
Τότε, ξεκινώ μια συζήτηση για το τι είναι σκοπός μιας επιχείρησης και σε τι διαφέρει από το κέρδος που είναι ένας στόχος. Τις περισσότερες φορές τους στέλνω να δουν το καταστατικό ίδρυσης της εταιρείας τους όπου ο σκοπός αποτυπώνεται με ξεκάθαρο τρόπο και δεν γίνεται καμμιά αναφορά στο κέρδος. Το κέρδος, ως στόχος, είναι ένα επιδιωκόμενο αποτέλεσμα που έρχεται από τη λειτουργία της επιχείρησης και ταυτόχρονα αποτελεί μέτρο του πόσο καλά ικανοποιεί τον σκοπό της. Για να λυθεί η οποιαδήποτε απορία θα λέγαμε ότι ένας γενικός σκοπός μιας επιχείρησης είναι η δημιουργία και η διατήρηση πελατών. Αν το κάνει καλά θα έχει κέρδη.
Επειδή, το κέρδος ΔΕΝ μας λέει πώς να λειτουργήσουμε, μπορεί να μας τυφλώσει και να μας βγάλει εκτός πορείας. Αντίθετα, ο σκοπός μας λέει ΤΙ να κάνουμε και κυρίως απαντά στο ΓΙΑΤΙ και ΠΩΣ θα το πετύχουμε. Η ταύτιση ή η σύγχυση ανάμεσα σε στόχο και σκοπό τις περισσότερες φορές οδηγεί σε αναποτελεσματικότητα και αποτυχίες.
Ένας στόχος, όπως π.χ. το κέρδος, τυφλώνει ενώ, ο σκοπός οδηγεί !
Η επιχείρηση στήνεται και λειτουργεί με άξονα τον σκοπό της. Οι διεργασίες της για τη δημιουργία αξίας συνεχώς ευθυγραμμίζονται με τον σκοπό της, τα συστήματα ανανεώνονται και οι άνθρωποι εκπαιδεύονται ώστε να μεγιστοποιούν τα αποτελέσματα, με προεξέχουσα σημασία ανάμεσα στα αποτελέσματα, το κέρδος. Η δημιουργία και η διατήρηση του κέρδους σε υψηλά επίπεδα είναι δουλειά όλων.
Το προφανές που αγνοήθηκε!
Έτσι αναπτυχθήκαν οι επιχειρήσεις για δεκαετίες τώρα, ακολουθώντας βεβαίως, συνεχώς τις εξελίξεις της τεχνολογίας και αξιοποιώντας τις δυνατότητες τους.
H επιχείρηση όμως, ως μια ανθρώπινη εφεύρεση λειτουργεί μέσα στο πλαίσιο της κοινωνίας και αυτή με τη σειρά της λειτουργεί μέσα στο πλαίσιο που καθορίζει το φυσικό περιβάλλον. Αυτό το γεγονός από μόνο του θέτει περιορισμούς στη λειτουργία της επιχείρησης. Αυτό το προφανές και αυτονόητο γεγονός αγνοήθηκε για δεκαετίες!
Η διόρθωση της πορείας
Η επιστημονική κοινότητα και εμπνευσμένοι πολιτικοί συνασπισμένοι υπό την αιγίδα του ΟΗΕ θέλησαν να σταματήσουν αυτή την πορεία προς την καταστροφή όχι του πλανήτη αλλά της ανθρώπινης ζωής τουλάχιστον όπως την ξέρουμε σήμερα και όπως τη βίωσαν οι προηγούμενες γενιές.
Στην προσπάθεια αυτή, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρωτοπόρα, δημιούργησε το ρυθμιστικό πλαίσιο πολιτικών ESG (Environment, Social, Governance). Αυτό θέτει μια σειρά δεικτών που μετρούν το αποτύπωμα που αφήνει μια επιχείρηση στο φυσικό περιβάλλον και στην κοινωνία. Και έτσι καθορίζει την πορεία της προς τον μακροπρόθεσμο στόχο των μηδενικών ρύπων.
Διαφορετική αντιμετώπιση
Οι στόχοι και οι στρατηγικές του ESG όμως, είναι έξω από τη μέχρι τώρα λειτουργία των επιχειρήσεων. Γι΄ αυτό οι επιχειρήσεις το αναθέτουν σε ειδικούς, στελέχη εξειδικευμένα, εμπειρογνώμονες και συμβούλους, σε τμήματα και ομάδες που λειτουργούν σε στεγανά και με κουλτούρα σιλό. Όλη η υπόλοιπη επιχείρηση συνεχίζει να λειτουργεί ανεπηρέαστη.
Ενώ η μεγιστοποίηση του κέρδους αποτελεί τον κινητήριο μοχλό για τις αλλαγές και ίσως ακόμα και τον μετασχηματισμό της επιχείρησης δεν συμβαίνει το ίδιο με τους στόχους των πολιτικών ESG.
Οι ενέργειες, πρωτοβουλίες που οδηγούν σε αλλαγές για την μεγιστοποίηση του κέρδους είναι Ενδογενείς δηλαδή, αφορούν την ίδια την φύση της επιχείρησης και συνδέονται άμεσα με τον σκοπό της. Αντίθετα οι ενέργειες, πρωτοβουλίες των πολιτικών ESG, στην πλειοψηφία των εταιρειών έχουν χαρακτήρα Εξωγενή, δηλαδή συνήθως, είναι ενέργειες που κινούνται έξω από τον σκοπό και την φύση αυτής καθαυτής της επιχείρησης. Για παράδειγμα αφορούν, πρωτοβουλίες που έχουν να κάνουν με τον καθαρισμό παραλιών, δενδροφυτεύσεις ή την υποστήριξη ειδικών ομάδων.
Το ESG είναι μια ευκαιρία και ένα πολύτιμο εργαλείο για τον δραστικό μετασχηματισμό της επιχείρησης αλλά και τη δημιουργία αξίας
| Ο στόχος του Κέρδους | Οι στόχοι ESG |
| Ενδογενείς ενέργειες για την επίτευξή του | Κυρίως εξωγενείς για την επίτευξή τους, οι ενδογενείς αποτελούν εξαίρεση |
| Οι επιχειρηματικές διεργασίες (business processes) είναι ευθυγραμμισμένες για την επίτευξή του | Οι επιχειρηματικές διεργασίες (business processes) δεν είναι ευθυγραμμισμένες και πολλές φορές αντιβαίνουν στους στόχους ESG |
| Εσωτερική τεχνογνωσία (Η οικονομική διεύθυνση ή το λογιστήριο ως απολογιστική λειτουργία) | Εξωτερική τεχνογνωσία (Εξωτερικοί σύμβουλοι, εμπειρογνώμονες, κλπ. μετρούν και αξιολογούν τους δείκτες) |
| Είναι δουλειά όλων. | Είναι δουλειά των ειδικών ή μιας συγκεκριμένης ομάδας. |
| Φέρνει χρήμα στα ενδιαφερόμενα μέρη. | Απαιτούν χρήματα για την συμμόρφωση της επιχείρησης. |
| Βαθιά ριζωμένος στο επιχειρηματικό μοντέλο (business model). | Ξένοι προς το υπάρχον επιχειρηματικό μοντέλο (business model). |
Αυτή η αντιμετώπιση είναι αποτέλεσμα της αντίληψης ότι οι πολιτικές ESG αποτελούν μια ακόμα συμβατική υποχρέωση συμμόρφωσης της επιχείρησης. Ωστόσο, στην πραγματικότητα πρόκειται για μια ευκαιρία και ένα πολύτιμο εργαλείο για τον δραστικό μετασχηματισμό της επιχείρησης αλλά και τη δημιουργία αξίας για τις ίδιες και τα ενδιαφερόμενά τους μέρη, στο πλαίσιο μιας πιο βιώσιμης οικονομίας.
Κέρδος και ESG μπορούν να συνυπάρξουν
Η καθιερωμένη άποψη ότι οι δράσεις των επιχειρήσεων για το κλίμα έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην κερδοφορία τους δεν επιβεβαιώνεται στην πράξη. Οι έρευνες δείχνουν ότι οι επιχειρήσεις που υιοθετούν μια ολοκληρωμένη στρατηγική προσαρμογής του επιχειρηματικού μοντέλου τους για το κλίμα και επενδύουν στη βιώσιμη ανάπτυξη δεν συμβάλλουν μόνο στην προσπάθεια για την διατήρηση του κλίματος αλλά και δημιουργούν παράλληλα χρηματοοικονομική αξία για τις ίδιες και τα ενδιαφερόμενα μέρη.
Oι εταιρείες που το επιτυγχάνουν αντιμετωπίζουν τις στρατηγικές και τους στόχους ESG όπως και τις στρατηγικές και τους στόχους για κερδοφορία, αποτελεσματικότητα και παραγωγικότητα. Με άλλα λόγια φροντίζουν το ESG ώστε να:
- Tο κάνουν προτεραιότητα στον σκοπό της εταιρείας,
- τα Business Processes να Eυθυγραμμίζονται με αυτό
- Το κάνουν μέρος του business model.
Αλλαγή φιλοσοφίας
Για να επιτευχθεί αυτό όμως θα πρέπει η φιλοσοφία ηγεσίας να επεκτείνει τον ορίζοντα της προσοχής της τόσο χωρικά όσο και χρονικά.
- Χωρικά γιατί θα λάβει υπόψη της τις επιπτώσεις της δραστηριότητας της όχι μόνο στο στενό περίγυρο μέσα και γύρω από τις εγκαταστάσεις της αλλά σε ολόκληρο τον πλανήτη.
- Χρονικά γιατί θα εξετάσει τις επιπτώσεις όχι μόνο στο τέλος του τριμήνου ή του χρόνου αλλά μακροπρόθεσμα ακόμα και σε βάθος επόμενων γενεών.
Αυτές οι επιχειρήσεις δεσμεύονται σε μακροπρόθεσμους στόχους, εντάσσουν ενδογενείς ενέργειες και πρωτοβουλίες στη στρατηγική τους και εμπλέκουν όλο και περισσότερους εργαζόμενους κάνοντας την εφαρμογή των πολιτικών ESG εργασία όλων.
| Αλλαγή πλαισίου σκέψης τόσο χωρικά όσο και χρονικά | |
| Στόχοι κέρδους | Στόχοι ESG |
| Βραχυπρόθεσμη σκέψη | Μακροπρόθεσμη σκέψη |
| Αφορά λίγους εργαζόμενους, μετόχους, ίσως και πελάτες ή προμηθευτές | Αφορά πολύ περισσότερους, έχουν επιπτώσεις σε όσους ζουν πάνω στον πλανήτη (μη σκέφτεστε μόνο τους ανθρώπους, δεν είμαστε μόνοι μας πάνω στον πλανήτη), όχι μόνο τώρα αλλά και στις επόμενες γενεές |
| Αφορά την επιβίωση της επιχείρησης | Αφορά επιπλέον και την επιβίωση του ανθρώπινου είδους |
Τα οφέλη
Η έγκαιρη κατανόηση και αντιμετώπιση, τόσο των χρηματοοικονομικών όσο και των περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιπτώσεων, επιτρέπει στις επιχειρήσεις να προβλέψουν, να διαχειριστούν και να μετριάσουν τους κινδύνους πιο αποτελεσματικά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής στις εφοδιαστικές αλυσίδες και στο κόστος λειτουργίας στην αγορά καφέ.
Κυριότερα όμως, η μεγαλύτερη διαφάνεια σχετικά με τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις της δραστηριότητας της εταιρείας έχει πολλαπλά οφέλη:
- Ενισχύει την εμπιστοσύνη των ενδιαφερομένων μερών
- Βελτιώνει τη φήμη και την εικόνα της επιχείρησης
- Ενισχύει το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, επιδρώντας θετικά στην πιστότητα των πελατών, αλλά και στην προσέλκυση ταλέντων ή νέων κεφαλαίων.
Η διεύθυνση HR ως στρατηγικός εταίρος
Η εταιρεία στην προσπάθεια της αυτή περνά μια σειρά από εξελικτικά στάδια που εξετάσαμε στο προηγούμενό μας άρθρο με τίτλο “Η διαδικασία αλλαγής στην επιχειρηματική βιωσιμότητα“. Ξεκινά όπως κάθε επιχειρηματική αλλαγή από τη διαδικασία συνειδητοποίησης του προβλήματος, ευαισθητοποίησης στην αναζήτηση λύσεων και τη δημιουργία ομάδων, πυρήνων προώθησης της αλλαγής.
Η διεύθυνση ανθρώπινου δυναμικού έχει κυρίαρχο ρόλο ως στρατηγικός εταίρος της διοίκησης στην ευαισθητοποίηση και τη δέσμευση των εργαζομένων.
Στη διάθεση της έχει πολλά εργαλεία που με διαδραστική και διασκεδαστική μορφή βοηθούν στην κατανόηση του προβλήματος και στην ευαισθητοποίηση. Συνεπικουρούμενα από το Climate Action Coaching μπορούν να διευκολύνουν τη λήψη αποφάσεων και τη δέσμευση στη δράση.
Ένα εργαλείο ομαδικής διαδικασίας κατανόησης και ευαισθητοποίησης της κλιματικής αλλαγής είναι το «Μωσαϊκό του κλίματος» της γαλλικής ΜΚΟ Climate Fresk.
To Climate Action Coaching είναι μια ιδιαίτερη μορφή coaching που ενδυναμώνει άτομα και ομάδες για να δράσουν για την κλιματική αλλαγή. Ο συνδυασμός αυτών των εργαλείων δημιουργεί αποτελεσματικά Corporate Climate Action εργαστήρια προσαρμοσμένα στο ιεραρχικό επίπεδο των στελεχών που συμμετέχουν.
Το πρόβλημα είναι διεγνωσμένο, τα εργαλεία υπάρχουν, η τεχνογνωσία υπάρχει, συζητήστε με ειδικούς, ιδέες που να ταιριάζουν στην επιχείρησή σας.
